Ομιλία επικεφαλής ανεξάρτητης ομάδας εργασίας ειδικών εμπειρογνωμόνων στον τομέα της υγείας, κ. Ηλία Μοσιάλου

ΟΜΙΛΙΑ κ. ΗΛΙΑ ΜΟΣΙΑΛΟΥ

Ευχαριστώ πολύ, κ. Υπουργέ. Κάποιες γενικές παρατηρήσεις θα ήθελα να κάνω σε σχέση με τις εισηγήσεις, αλλά και την δική μου γνώμη για το πώς θα πρέπει να ακολουθηθεί η μεθοδολογία για τον συντονισμό των Νοσοκομειακών Μονάδων, ή των Κλινικών στο Ε.Σ.Υ.

Νομίζω ότι επειδή πρόκειται για ένα εξαιρετικά μεγάλο εγχείρημα, αντίστοιχο του οποίου είδαμε μόνο, τα τελευταία τουλάχιστον 30 χρόνια στις πρώην κομμουνιστικές χώρες, όπου υπήρχε μια οικονομική κατάρρευση καθεστώτων και γενικώς κατάρρευση διοικητική, με αποτέλεσμα και μεγάλες συγχωνεύσεις, λόγω και της υπερεπάρκειας που υπήρχε στη νοσοκομειακή υποδομή, δηλαδή στις Ανατολικές χώρες είχαν τεράστια επάρκεια νοσοκομειακών υποδομών και πολύ μεγάλα νοσοκομεία, σύμβολα των καθεστώτων.

Σε καμία άλλη χώρα, τουλάχιστον της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν έχει επιχειρηθεί τόσης μεγάλης κλίμακας, τουλάχιστον όπως προτείνεται από τις δυο εισηγήσεις αναδιοργάνωση, ίσως γιατί δεν είχαν και τα προβλήματα, τα οποία αντιμετωπίζουμε εδώ.

Δηλαδή ποτέ το σύστημα δεν έχει αφεθεί επί 30-40 χρόνια τόσο πολύ αναδιοργάνωτο, ακυβέρνητο και ακολουθούσε δομές και επιρροές ιστορικών κατανομών.

Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι όταν κανείς έχει ακολουθήσει επί 30-40 χρόνια αυτές τις δομές και τις υποδομές και είναι μια αποκλίνουσα περίπτωση σε παγκόσμιο επίπεδο μεταξύ των αναπτυγμένων χωρών, γιατί είμαστε μια εξαιρετικά αποκλίνουσα περίπτωση, ότι θα πρέπει να πάμε σε μια μαζική αναδιοργάνωση σε ένα πολύ σύντομο χρονικό διάστημα. Γιατί η δική μου γνώμη είναι ότι θα πρέπει να γίνουν πολύ προσεκτικά βήματα με χρονοδιαγράμματα, παίρνοντας υπόψη και κοινωνικοοικονομικά κριτήρια, όσον αφορά στις κατανομές, δηλαδή δεν μπορούμε να αγνοήσουμε συγκεκριμένα κοινωνικοοικονομικά κριτήρια, ακόμα και εάν υπάρχουν οικονομικές απώλειες, γιατί μπαίνει και το κριτήριο της ισότητας, δεν είναι μόνο το κριτήριο της αποτελεσματικότητας, που θα πρέπει να έχει υπόψη της μια πολιτική ηγεσία και να προχωρήσουμε, αυτή είναι η δική μου άποψη, κ. Υπουργέ, φτιάχνοντας ένα οδικό χάρτη στο πού θα πρέπει να πάει το Σύστημα Υγείας, αφού συζητηθούν οι εισηγήσεις, που για μένα μπορεί να φάνηκε ότι ήταν αντιθετικές, αλλά ήταν στην ίδια λογική. Στη λογική του συμμαζέματος του Ε.Σ.Υ. προφανώς και υπάρχουν και επιμέρους αποχρώσεις, ιδιαίτερα όταν προέρχονται από πανεπιστημιακούς με πολύ μεγάλη εμπειρία.

Το σημαντικό, όμως, είναι ότι και οι δυο εισηγήσεις ήταν στην κατεύθυνση του συμμαζέματος. Η δική μου άποψη είναι, όμως, ότι αυτές πρέπει να μπουν σε ένα οδικό χάρτη. Δηλαδή δε θα πρέπει να δημιουργηθεί η εντύπωση, ότι όλη η αναδιοργάνωση πρέπει να γίνει μέσα σε έξι μήνες, ή σε ένα χρόνο, πράγμα το οποίο θα έπρεπε να γίνει σε 20, ή 30 χρόνια, θα πρέπει να λήξει μέσα σε ένα χρόνο.

Άρα, με βάση τη λογική του εφικτού και της μη απότομης αναστάτωσης στο Ε.Σ.Υ., να μπουν χρονοδιαγράμματα τα οποία θα μπορούσε να τα συμφωνήσει η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου, όχι μόνο με τους συμμετέχοντες στο διάλογο, ή τους μη συμμετέχοντες, εγώ θα ήθελα και ελπίζω να συμμετέχουν όλοι σε κάποια φάση, αλλά και με άλλους πολιτικούς φορείς και άλλα κόμματα, έτσι ώστε να είναι κάτι το συναινετικό αυτό. Αλλά να γίνουν οι αλλαγές σε βάθος 5ετίας παρά στους επόμενους 6 μήνες.

Τι θα μπορούσε να δει κανείς άμεσα. Εγώ είμαι υπέρ της λογικής ότι δείξανε και οι δυο εισηγήσεις, ότι έχουμε κάποιες πολύ μικρές νοσοκομειακές υποδομές, που μάλλον δεν επιτυγχάνουν ούτε οικονομίες κλίμακας, ούτε παραγωγικότητα, ούτε εφικτά αποτελέσματα, όσον αφορά την μεγαλύτερη πρόσβαση των Ελλήνων πολιτών σε αυτές.

Δεν θέλησα να δώσω συγκεκριμένα παραδείγματα, ήταν πάρα πολύ συγκεκριμένα και από τις δυο εισηγήσεις. Αυτά τα πολύ μικρά επομένως ιδιαίτερα στη Περιφέρεια της Αττικής Νοσοκομεία, ή θα πρέπει να ενσωματωθούν σε μεγαλύτερες Νοσοκομειακές Μονάδες, ή θα πρέπει να αλλάξουν τρόπο λειτουργίας, δηλαδή υπήρξαν παραδείγματα, το εάν το Σπηλιοπούλειο π.χ. θα πρέπει να ενσωματωθεί στον Άγιο Σάββα και να βοηθήσει τις υποδομές του, ή να γίνει Κέντρο για την αποκατάσταση των εγκεφαλικών, ή να μεταφερθεί η ομάδα του κ. Βέμου, φαντάζομαι, κ. Κυριόπουλε, αυτή τη Μονάδα εννοείτε από το Αλεξάνδρας, νομίζω ότι και τα δυο είναι εξαιρετικά σημαντικά παραδείγματα, γιατί και στους δυο τομείς, δηλαδή και στον καρκίνο και στα εγκεφαλικά, έχουμε τεράστιες ανεπάρκειες.

Τώρα εάν το Σπηλιοπούλειο γίνει το άλφα, ή το βήτα, θα πρέπει κάποιο άλλο να γίνει το βήτα, εάν το Σπηλιοπούλειο γίνει προέκταση του Ευαγγελισμού. Η ιδέα του κ. Κυριόπουλου θα μπορούσε να εφαρμοστεί με μια άλλη υποδομή που θα μπορούσε να αλλάξει. Και στους δυο τομείς χρειαζόμαστε πολύ περισσότερα. Το ίδιο ισχύει και για το Νοσοκομείο της Αγίας Βαρβάρας.

Εγώ προσωπικά δεν θα ήθελα να το βλέπω να κλείνει και για λόγους κοινωνικοοικονομικούς, δηλαδή συμβολικά θα το θεωρούσα πάρα πολύ δύσκολο ένα Νοσοκομείο στη συγκεκριμένη περιοχή να αποδυναμώνεται την στιγμή που διατηρούμε όλο το οδικό άξονα της Β. Σοφίας και της Μεσογείων γεμάτο Νοσοκομεία.

Να δούμε ξανά για λόγους και κοινωνικούς διαφορετικές μορφές χρήσης αυτής της υποδομής. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να μείνει έτσι όπως είναι, διαφορετικές όμως μορφές χρήσης.

Τώρα επιτρέψτε μου πιο συγκεκριμένες προτάσεις. Η γνώμη μου είναι ότι θα πρέπει να λύσετε μερικά προβλήματα τα οποία είναι οφθαλμοφανή. Στα Νοσοκομεία τα ίδια, να σταματήσει η πολυδιάσπαση των πολλών μικρών κλινικών υπερεξειδικεύσεων.

Ακούστηκε στην προηγούμενη συζήτηση, κ. Υπουργέ, ότι υπάρχει Νοσοκομείο μεγάλο 500 κλινών που έχει 50 κλινικές. Αυτό δεν μπορεί να το βρει κανείς σε καμία άλλη χώρα του εξωτερικού, δεν θα το ονοματίσω, πολλοί ξέρουν ποιο είναι, δεν μπορεί να υπάρχουν 10 κλινικές των 10 κλινών. Όπως, επίσης, δεν μπορεί να υπάρχουν κλινικές ακόμα και στο λεκανοπέδιο υποειδικοτήτων με πληρότητα 30 και 40%. Εκεί αυτόματα μπορούμε να μιλήσουμε για συγχωνεύσεις κλινικών, μπορεί να είναι μια οφθαλμολογική, αντί για δυο οφθαλμολογικές σε συγγενή νοσοκομεία, ή μια οφθαλμολογική αντί για δυο, ή τρεις οφθαλμολογικές στο ίδιο Νοσοκομείο με απελευθέρωση παράλληλα κλινών.

Εγώ δεν είμαι υπέρ της άποψης ότι θα πρέπει να χρησιμοποιούνται οι κενές κλίνες μιας Οφθαλμολογικής Κλινικής όταν έχει προβλήματα η Καρδιολογική, οι κενές κλίνες αφαιρούνται, συγχωνεύονται οι κλινικές και αφαιρούνται οι κλίνες.

Δεύτερη πρόταση στην αναδιοργάνωση. Να σταματήσει η τοποθέτηση του προσωπικού στις κλινικές και στα Νοσοκομεία με βάση τα παλιά οργανογράμματα.

Επιχειρησιακά σχέδια εξαρχής, αναπροσδιορισμός του ρόλου του Νοσοκομείου, μη τοποθέτηση προσωπικού με βάση τις κλίνες, τοποθέτηση του προσωπικού με βάση την παραγωγικότητα, η οποία υπερβαίνει στη περίπτωση της ημερήσιας νοσηλείας τις κλίνες, γιατί στην ημερήσια νοσηλεία μπορεί να μην χρειάζεται να χρησιμοποιήσεις και κλίνες.

Άρα, είναι η παραγωγικότητα του οφθαλμίατρου, που μπορεί να χειρουργεί τον καταρράκτη και να μην μένει ο ασθενής μέσα, παρά το πόσες κλίνες έχει η Οφθαλμολογική Κλινική.

Αυτά τα στοιχεία τα χρειαζόμαστε. Επομένως, σε μια μικροκλίμακα κυρίως των 40 μεγάλων νοσοκομείων που καταναλώνουν έτσι κι αλλιώς τα 40 από τα 140 το 80% των πόρων να δοθεί μια μεγαλύτερη εμβάθυνση, αυτό θα ήθελα να δω αυτή τη στιγμή.

Δηλαδή στα 40 μεγάλα που δημιουργούν τον μεγάλο όγκο των υπηρεσιών, τι οικονομίες κλίμακος μπορεί να επιτευχθούν σε επίπεδο κλινικών.

Τρίτη παρέμβαση μέσα σ’ αυτές τις κλινικές. Ανάλυση δεξιοτήτων. Το να έχεις μια γαστρεντερολογική κλινική, στην οποία δεν γίνεται η επεμβατική γαστρεντερολογία, ή το να έχεις μια κλινική καρδιολογική με 10 καρδιολόγους όπου δεν γίνεται επεμβατική καρδιολογία, ή ακόμα και στεφανιογραφία, σημαίνει ότι έχεις τεράστιο πρόβλημα.

Δηλαδή μια άμεση ανάλυση αναγκών κυρίως στην επαρχία, γιατί στην Αθήνα δεν υπάρχουν τόσο μεγάλα προβλήματα καθ’ ότι υπάρχουν επικαλύψεις ιατρικών δεξιοτήτων.

Εδώ το πρόβλημα δεν σημαίνει ότι το έχουν οι γιατροί κατ’ ανάγκη. Σημαίνει ότι οι δεξιότητες μπορεί να υπάρχουν, αλλά δεν αξιοποιούνται λόγω έλλειψης τεχνολογίας, άρα να βρούμε, ή με το ότι δεν γίνεται η στεφανιογραφία γιατί δεν υπάρχει η δυνατότητα να γίνεται, ή γιατί δεν μπορούν οι γιατροί;

Αν είναι το δεύτερο το επικεντρώνετε, αν είναι το πρώτο πάλι πρέπει να επικεντρωθεί με συνεχιζόμενη εκπαίδευση, όχι παντού πάλι, ας μιλήσουμε για δέκα – είκοσι επαρχιακά νοσοκομεία, γιατί αν δημιουργηθεί υποδομή στις 3, 4 μεγάλες ειδικότητες που αναφέρθηκε ο κ. Λιαρόπουλος, καλύτερης αντιμετώπισης σε επαρχιακό επίπεδο, τότε οι ροές προς την Αθήνα μειώνονται σημαντικά, δηλαδή να δημιουργήσουμε υποδομές καρδιολογικές διαβητολογικές, έτσι ώστε να μην καταλήγουν όλοι σε επίπεδο Αθήνας.

Επιπλέον παρεμβάσεις. Οι εύκολες λύσεις για μένα μπορούν να δοθούν άμεσα στα επίπεδα συνενώσεων – συγχωνεύσεων σε επίπεδο εργαστηρίων. Δεν νοείται να έχουμε επάρκεια μεγάλη εργαστηρίων σε ορισμένα Νοσοκομεία, τα οποία να μην χρησιμοποιούνται, ή να υπάρχουν και ελλείψεις προσωπικού ορισμένες φορές.

Η δική μου εμπειρία και αναφέρομαι πάλι και εδώ θα δώσω ένα παράδειγμα, το Νοσοκομείο της Αγίας Βαρβάρας που εγώ προτείνω σ’ όλους σας να το επισκεφθείτε, έχει πάρα πολλές όψεις αυτό το Νοσοκομείο και πρώτου κόσμου και τρίτου κόσμου, αλλά τα εργαστήριά του τα βιοχημικά τα μικροβιολογικά, είναι από τα καλύτερα που μπορεί να βρει κανείς διεθνώς, από τα καλύτερα που μπορεί να βρει κανείς και εξαιρετικής ποιότητας και επάρκειας, αλλά επί χειρών κατά τις γνώμες τους εκεί στο 25% των δυνατοτήτων τους λόγω μικρής δυνατότητας αυτού του Νοσοκομείου.

Αυτή την υποδομή επομένως, την ενσωματώνει κανείς άμεσα με το Νοσοκομείο Νίκαιας όπου στενάζει, δηλαδή να δούμε τέτοια πράγματα. Η συνεργασία ειδικά στον εργαστηριακό τομέα. Το «Έλενας» απ’ ότι θυμάμαι πριν από μερικά χρόνια που είχε γίνει μια μελέτη, λειτουργούσε το 10% των δυνατοτήτων του για τις υπερεξειδικευμένες εξετάσεις που κάνει, όχι τις γενικές, τις υπερεξειδικευμένες.

Επομένως, δεν θα πρέπει να δούμε τι παράγουμε στο εργαστηριακό επίπεδο στο λεκανοπέδιο Αττικής στα Νοσοκομεία μας, να αρχίσουμε να βλέπουμε πρώτα τις οικονομίες κλίμακας, να συμπτύσσουμε τμήματα έτσι ώστε, δεν χρειάζεται να έχεις παντού μηχανήματα υπερεξειδικευμένα εξετάσεων καθότι αυτές δεν είναι επείγουσες, τις συγκεντρώνεις και τις κάνεις κάπου, δεν είναι επείγουσες. Δεν χρειάζεται παντού να έχεις μη επείγοντα παθολογοανατομικά εργαστήρια τα πιο εξελιγμένα σ’ όλα τα Νοσοκομεία, δηλαδή αυτό που έχει ο Άγιος Σάββας, θα πρέπει να το έχει η Παμμακάριστος π.χ. εάν υπάρξει σαν Νοσοκομείο.

Άρα, απλές συγκεντρώσεις υπερεξειδικευμένων τμημάτων, ανάλυση επομένως και μεταφορά του προσωπικού εκεί όπου δεν χρειάζεται, έτσι ώστε να μην υπάρχουν αυτά τα προβλήματα και εξαρχής επανατοποθέτηση αυτό που λέμε οργανικές θέσεις.

Τέταρτο. Τα υπερεξειδικευμένα Κέντρα. Επειδή δεν είναι τόσο εύκολο κατ’ ανάγκη να συγκεντρώσουμε όλες τις κλινικές και να τις προτυποποιήσουμε. Σσε ορισμένους τομείς μπορούμε να κάνουμε υπερεξειδικευμένα Κέντρα. Δηλαδή χρειάζεται σ’ όλη την Ελλάδα να έχουμε Τμήματα Νευροχειρουργικής; Δεν το έχουν πουθενά στο κόσμο, χρειάζεται πιθανώς να έχουμε 15 σ’ όλη την Ελλάδα. Άρα χρειάζεται να έχουμε νευροχειρουργούς σε κάθε επαρχιακό Νοσοκομείο, ή να δημιουργήσουμε καλύτερα Νευροχειρουργικά Κέντρα σε επίπεδο Περιφέρειας;

Τέτοια υπερεξειδικευμένα Κέντρα ας αρχίσουμε από εκεί τις συγχωνεύσεις, παρά την πολλαπλή διασπορά η οποία δημιουργεί προβλήματα, ποια είναι τα προβλήματα; Ότι όταν έχεις πολύ λίγα περιστατικά και δεν έχεις όγκο περιστατικών, τότε η ποιότητα της φροντίδας αναγκαστικά θα πέσει. Δηλαδή και οι χειρουργοί γίνονται χειρότεροι και η αναγκαία υποδομή δεν υπάρχει στο επίπεδο που θα έπρεπε να υπάρχει για να υποστηρίζει την βελτίωση της ποιότητας υγείας.

Εκεί μπορούμε να κάνουμε συγχωνεύσεις-ενοποιήσεις τμημάτων και να πετύχουμε πολύ περισσότερα με λιγότερα χρήματα και όχι κατ’ ανάγκη με περισσότερες προσλήψεις.

Και μια τελευταία προτεραιότητα που εγώ θα ήθελα να την δω αμέσως, γιατί δε μιλάω για μαζικά πράγματα όπως καταλαβαίνετε, είναι ο συντονισμός των επαρχιακών πανεπιστημιακών νοσοκομείων με τα επαρχιακά γενικά νοσοκομεία, όπου εκεί πρέπει να υπάρχει μια επανατοποθέτηση διασύνδεση άμεση, εκεί θα πρέπει να μιλήσει κανείς για συνδιεύθυνση ή συντονισμό, αλλά παράλληλα με άξονα το τοπικό πανεπιστημιακό νοσοκομείο, τουλάχιστον στην Ήπειρο, στη Θεσσαλία, στην Πελοπόννησο και την Κρήτη, να αρχίσουμε να βλέπουμε τα πανεπιστημιακά νοσοκομεία περισσότερο ως τριτοβάθμια και εξειδικευμένα. Και η μεταφορά των υπηρεσιών που δεν είναι τριτοβάθμιες και εξειδικευμένες, στη γενικότερη περιφέρεια, με δυνατότητα των πανεπιστημιακών νοσοκομείων κατά την γνώμη μου, να έχουν παραρτήματα κλινικών τους σε άλλους νομούς, που αυτή τη στιγμή δεν τις έχουν.

Δηλαδή εάν μπορεί του Ηρακλείου να έχει ένα εξειδικευμένο τμήμα στα Χανιά, να μπορεί να το έχει, αν μπορεί της Λαρίσης να έχει ένα εξειδικευμένο, κατά την γνώμη μου αυτό είναι διακρατική συμφωνία, καταλαβαίνω τις ευαισθησίες σας αλλά προς το παρόν, αν θα μπορούσε να γίνει και μια διασπορά εντός της περιφέρειας που να εξυπηρετούσε καλύτερα την πρόσβαση των πολιτών σε συγκεκριμένες μονάδες, αλλά όχι με τη λογική να κάνουμε ένα μαγαζάκι πάλι πανεπιστημιακό, αλλά με τη λογική της μεταφοράς τεχνογνωσίας σε μεγαλύτερη διασπορά απ’ αυτή η οποία συγκεντρώνεται σε μια πανεπιστημιακή κλινική.

Εν συμπεράσματι, κατά την γνώμη μου, μη βάλετε μεγάλους μαξιμαλιστικούς στόχους, κάντε τον οδικό χάρτη της πενταετίας, συμφωνήστε το με τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα και τους φορείς και βάλτε χρονοδιαγράμματα ετήσια. Σε πρώτη φάση εργαστηριακά και τεχνολογίας, πανεπιστημιακά νοσοκομεία, εξειδίκευση κέντρων, συγχωνεύσεις κλινικών, να κάνουμε μεγαλύτερες κλινικές και μεγαλύτερο όγκο δραστηριότητας.

Πέντε, έξι μικρά Νοσοκομεία σε επίπεδο λεκανοπεδίου όχι παραπάνω, ενσωματώστε τα σε άλλα, ή αλλάξτε λειτουργία και ας μείνουμε εκεί, να δούμε πού φθάσαμε στον πρώτο χρόνο και προχωράμε στη δεύτερη φάση.

Φοβάμαι ότι εάν δεν ακολουθήσουμε μια τέτοια λογική, ότι θα υπάρχει μια πολύ μεγάλη αναστάτωση, πολύ μεγάλη ανασφάλεια και αβεβαιότητα, που με δεδομένη την οικονομική κρίση και τις γενικότερες ανασφάλειες που δημιουργεί η οικονομική κρίση, μπορεί να δημιουργήσει μια ανεπιθύμητη μη δραστηριότητα στο Σύστημα Υγείας. Ευχαριστώ.